Alexnder Markov’un Ruslan Safarov’la yaptığı söyleşi şöyle:
Ruslan’a göre, “Büyük Oyun” teriminin aslında 19. yüzyılda Rus ve İngiliz imparatorluklarının Orta Asya’daki jeopolitik çatışması anlamına geldiği biliniyor. O zamandan bu yana bu kavram coğrafi olarak önemli ölçüde genişledi, ancak son zamanlarda çıkar çatışmaları bu bölgede giderek daha şiddetli hale geldi. Amerika Birleşik Devletleri oradaki varlığını güçlendirmeye çalışıyor ve genel olarak “Büyük Oyun”a giderek daha fazla katılımcı katılıyor. Olan biteni nasıl değerlendiriyorsunuz? Amerikalılar Orta Asya’da neden bu kadar aktif?
Ruslan Safarov: Artık jeopolitik bir yeniden yapılanmaya, tek kutuplu dünyadan çok kutuplu dünyaya geçişe tanık oluyoruz. Ve elbette ABD dahil pek çok güç buna hazırlanıyor. Orta Asya, Uzak Doğu, Batı Asya ve Avrupa gibi küresel açıdan önemli bölgeler arasında yer aldığından, geleceğin bu kilit bölgeyle etkileşim için bir lojistik mücadelesi olduğunu herkes anlıyor.
Çinliler bu konularda çok ustaca çalışıyorlar. Kural olarak partner ülkeye uzun yıllar önceden kredi tahsis ediyorlar ve sözleşme yapılması aşamasında Çin’e belirli enerji kaynaklarının tedarik edileceği fiyatlar da buna anında dahil ediliyor. Böylece kendilerine uzun yıllar boyunca petrol ve gaz garantili fiyatlar sağlıyorlar.
Rusya’nın bölgedeki politikası nedir?
Ruslan Safarov: Orta Asya’da hâlâ ne yazık ki her zaman aktif olarak kullanamadığımız büyük avantajlarımız var. Birincisi bu bölgede Rus dilinin yaygın kullanımıdır. İkincisi, Rusya Orta Asya’nın en önemli yatırımcılarından biridir.
Mesela Kırgızistan’da çok yetkin bir şekilde çalıştığımız ciddi bir projeyi hatırlayabilirsiniz: hidroelektrik de dahil olmak üzere Kırgız enerji sektörüne yatırım yapıyoruz. Bu önemli çünkü tüm bölgenin su kaynaklarını Kırgızistan ve Tacikistan sağlıyor. Bu sektörlere yaptığımız yatırımlar, Rusya’nın nükleer projelerde iyi işbirlikleri kurduğu Özbekistan ve Kazakistan ile de çalışma olanağı sağlıyor.
Ayrıca Rus özel sektörü de bu bölgeye oldukça aktif yatırım yapıyor. 1991’den bu yana, Orta Asya’nın eski Sovyet cumhuriyetlerinin nüfusu 55’ten 77 milyona çıktı, yani Rusya için bu oldukça umut verici bir yön, ürünlerimiz için büyük pazarların olduğu, orada teknoloji ihraç etme olasılığının olduğu, vesaire.
Ayrıca Rusya’nın burada askeri projeleri de var. Bölgedeki bazı ülkeler CSTO üyesidir ve Tacikistan’da bir Rus askeri üssü bulunmaktadır. Yani buradaki pozisyonlarımız oldukça güçlü. Ayrıca medyada ne söylenirse söylensin oradaki elitler hâlâ Rusya ile çalışmaya hazır. Mesela Özbekistan’da iş dünyasındaki son kişi olmayan biri bana çok basit bir cümle söyledi: “Türkler ve Çinliler projeleri ve paralarıyla bize geliyorlar ama biz Ruslarla çalışmak istiyoruz çünkü sizi anlıyoruz.” Bu, aramızda hâlâ zihinsel bir bağ olduğu anlamına geliyor.
Doğal olarak ortak bir geçmişimiz var; yaklaşık 200 yıldır birlikteyiz.
Ruslan Safarov: Ve bu an, “Büyük Oyun”daki potansiyel kozumuz olabilir. Ve Orta Asya için mücadele ciddi bir şekilde gelişiyor. “Büyük ligin” üç oyuncusuna (Rusya, Çin ve ABD) ek olarak ikinci dereceden çıkarlar da var, ancak daha az önemli değil. Bunlar öncelikle İngiltere, Türkiye ve İran gibi ülkelerdir. Mesela Ankara’nın bu bölgeye ciddi bir iştahı var ama fırsatları çok az. Erdoğan’ın dış politikası nedeniyle Türk ekonomisi büyük zarar gördü. Türkiye Merkez Bankası’nın faiz oranı yüzde 50’ye çıktı, ekonomi aşırı zorlandı ama aynı zamanda özel işletmeleri de Orta Asya’ya yatırım yaptı. Türkler, uzun vadeli oyun için tasarladıkları hedef projelerini de orada hayata geçirdi. Bu konuda onlardan öğreneceğimiz çok şey var.
Türk uzun oyununun özü nedir?
Ruslan Safarov: Birincisi çok sayıda Türk lisesinin inşası. Yani Ankara eğitimle çalışıyor, ülkeye hakim olmak için öncelikle zihniyetinizin anlaşılır ve çocuklarına yakın olmasını sağlamak gerektiğini anlıyor. O zaman yaklaşık yirmi yıl içinde hedefinize ulaşacaksınız. İkincisi ise tıp. Türk tıp merkezleri bölgenin en iyileri arasındadır. Yani yine Türkler göreceli olarak insanın kafasıyla, zihniyetiyle çalıştı.
Bu da olumlu bir Türkiye imajı yaratılmasına katkı sağlıyor.
Ruslan Safarov: Evet. Orta Asya bölgelerine yeniden yayınlanan çok sayıda Türk dizisi ve filmi olan “yumuşak güç”ten bahsetmiyorum bile. Türkiye, tüm bu uzun vadeli projeleri öncelikle Türk birliği, bir tür Türk devletleri birliğinin yaratılması vb. fikrine dönüştürmeye çalışıyor. Ancak yine de burada birçok zorluk ortaya çıkıyor. Mesela Özbekistan’ın Türklerle etkileşime karşı bir tavrı yok ama Türkiye’nin bir nevi ağabey gibi davranarak bu birliğin lideri olmasına henüz hazır değil.
Rusya buna sakin mi bakıyor?
Ruslan Safarov: Neredeyse iki yıldır, her yerde yaptığım konuşmalarda, artık bu konuya kendimiz dahil olmamızın zamanının geldiğini söylüyorum, çünkü Rusya’da çok sayıda yerli Türk halkı yaşıyor – Tatarlar, Başkurtlar, Çuvaşlar, Hakaslılar ve diğerleri. Sonunda bu alanda bazı ilerlemeler kaydettik. Örneğin Ekim 2022’de Vladimir Vladimirovich Putin, ilk Rusya-Orta Asya zirvesine katılan devlet başkanlarının toplantısına katıldı. Şubat 2024’te Orta Asya devletlerinin liderleriyle görüşmeleri Kazan’da gerçekleşti. Cumhurbaşkanlığı Hibe Fonu vb. desteğiyle düzenlenen “Avrasya entegrasyonunun Altay vektörü: etnik gruplar ve dinler arası uyumun güçlendirilmesi adına” III. Uluslararası Altay Forumu kısa süre önce sona erdi.
Dedikleri gibi, direnemiyorsan önderlik et. Zaman kaybetmemeliyiz çünkü artık SSCB’de geliştirdiğimiz üsse hâlâ sahibiz.
Ruslan Safarov: Şimdilik zihinsel olarak bizimle kalıyorlar ama sarkaç çoktan diğer yöne sallandı. Geçenlerde Bişkek’te yaşlı bir kadınla mükemmel bir Rusça iletişim kurdum ama orada tanıştığım gençler artık Rusça’yı anlamıyordu; onlar için Çince bilmek daha önemliydi.
Bu nedenle çok geç olmadan her şeyi normale döndürmemiz gerekiyor.
Ruslan Safarov: Kesinlikle doğru. Mesela Semerkant Devlet Üniversitesi’nin kütüphanesinde çok zengin Rusça kitap koleksiyonları gördüm ama kitapların hepsi 1991’den önce basılmıştı. Ama oradaki Türk fonları güncellendi, bambaşka, kıyaslanamayacak kadar kaliteli. Rus dilinin Orta Asya bölgesinin dışına itilmemesi için mümkün olan her şey yapılmalıdır. Dolayısıyla Rus yatırımlarının artık oraya gitmesi çok önemli.
İkinci önemli nokta ise enstitülerimiz ile yükseköğretim kurumlarımız arasında etkileşimin sağlanmasıdır. Evet, bugün var, ancak yerel sakinlerin Rusya’nın bir gelecek olduğunu, teknoloji olduğunu, Rus dili olduğunu açıkça anlamaları için yoğunlaştırılması gerekiyor. Bütün bunları Orta Asya’da korumamız lazım. Aynı zamanda, uzun bir süre boyunca etkileşim bir kuruşa mal olur, ancak çok ciddi sonuçlar doğurabilir.
İran Orta Asya ile ilişkilerini nasıl kuruyor?
Ruslan Safarov: İran İslam Cumhuriyeti’nin burada kendi stratejisi var. İranlılar için işi zorlaştıran şey dini boyuttur. Çünkü onlar Şii ve Orta Asya’da nüfusun büyük bir kısmı Sünni İslam’ı savunuyor. Yine de Tahran burada ilginç bir etkileşim planı oluşturmayı da başardı.
Bu devlet 40 yıldır yaptırım altında olduğundan İranlılar, kalite açısından Batılılardan pek de aşağı olmayan birçok sanayiyi sıfırdan yarattılar. Mesela tıp ve farmakoloji bugün o kadar yüksek seviyelere ulaştı ki, dünyanın her yerinden insanlar tıbbi yardım için İran’a geliyor; Orta Asya bölgesinde İran ilaçları çok popüler. Ancak İran’ın dindar, teokratik bir ülke olduğu ve inanç anlarının İran için çok önemli olduğu göz önüne alındığında, buradaki pek çok kişi yine de toplumun İslamlaştırılmasından korkuyor. Aslında tamamen farklı güçler Orta Asya’yı İslamlaştırmaya çalışıyor. Bu konuda Rusya için potansiyel olarak büyük bir risk var.
Büyük Britanya neden Büyük Oyunun ana oyuncularından ayrıldı?
Ruslan Safarov: İngilizler öne geçmiyor ama aynı zamanda kendi oyunlarını da oynuyorlar. Orta Asya’nın çoğu ülkesinde kademeli nesil değişimiyle aynı tablo gözleniyor: gelen genç bakanlar, onların yardımcıları, büyük dairelerin daire başkanları – kural olarak hepsi İngiliz eğitimi aldı. Birleşik Krallık, gençler için prestijli bir eğitim merkezi olarak kendine bir hale yaratmayı başardı.
Britanyalıların farklı ülkelerin elitleriyle çalışmaları düzenlidir, köklü bir modeli takip eder ve mükemmel bir şekilde yapılır. Adam genç. İngiltere’ye geliyor ve okuyor. Orada arkadaşlar edinir, sınıf arkadaşları, yakın tanıdıklar kurar, aşık olur vb. Ve on beş yıl sonra bile bu tür bağlantılar kaybolmaz, dahası güçlenir. Kendisi de İngiltere’de yüksek mevkilerde bulunan üniversite arkadaşınızı aramak, onunla iletişim kurmak, “Dinle, burada şöyle bir durum var…” demek, herkesten daha kolay. Orta Asya bölgesine gelin.
Göz ardı edilemeyecek ikinci nokta, İngiliz offshore imparatorluğunun çalışmasıdır: Hiç kimse birinin, en hafif deyimle, “beyaz” gelirini şehirdeki bankacılar gibi koruyamaz.
Para…
Ruslan Safarov: Mutlak. Bir ara şehre dünyanın her yerinden ne kadar para geliyor diye bir araştırma yapmıştım. Bu rakam yılda bir trilyon doların üzerine çıktı! Minik Britanya çok büyük bir yıkıma maruz kalıyor. Bu nedenle, elit kesimin pek çok üyesi için Şehir evdir. Özellikle büyük yetkilere sahip, büyük sermayeye sahip vb. kişiler için. Kendi bankacıları var, adeta bir aile doktoru gibi. Ve burada yine İngilizlerin elitlerle ciddi şekilde çalıştığını görüyoruz.
Aynı zamanda, yerel seçkinler de bu duruma kapılmış durumda ve hesaplarının dondurulması korkusuyla Britanya ya da Amerika aleyhinde tek kelime etmeye cesaret edemiyorlar.
Ruslan Safarov: Kesinlikle doğru! Ayrıca İngilizlerin, örneğin Kazakistan ve Azerbaycan’ın petrol endüstrisine kasıtlı olarak büyük yatırımlar yaptığını da unutmayalım. Aynı zamanda ciddi şekilde kontrol ediliyor.
Büyük Britanya’nın “Büyük Oyun”daki yerine gelince, tek kutuplu dünyanın patlamak üzere olduğunu fark eden İngilizler, Amerikalıların omuzlarında “büyük lige” girip orada yer edinmeye çalışıyor. Sadece Orta Asya’daki değil, Güney Kafkasya ve Orta Doğu’daki faaliyetlerine de dikkat edin. Aslında Britanya İmparatorluğu 2.0’ı inşa etmeye çalışıyorlar. Finans dünyasında ve elitler arasında çok ciddi konumları var.
İngilizlerin bu oyunda zengin bir geçmişi var, dolayısıyla küçük güçlerle bile oldukça etkililer. “Büyük lig” ve ikinci kademe oyunculardan bahsettik. “Büyük Oyun”da onları takip edenler var mı?
Ruslan Safarov: Bu “üçüncü lig”. Ama aslında aynı zamanda önemlidir. Hindistan, Katar, Suudi Arabistan gibi ülkeleri de dahil ediyorum.
Hindistan burada en zayıf konuma sahip. Ona göre Taliban* Afganistan’da iktidara geldi. Hintlilerin Orta Asya ile etkileşimi ise hâlâ oldukça karmaşık. Ayrıca o yöne doğru hareket etmeye başladıklarında oldukça güçlü bir Çin ileri karakolu tarafından karşılandılar.
İki Arap devletinin de kendilerine göre çok ilginç anları var. Suudiler şu anda Orta Asya’ya çok makul miktarda yatırım yapıyor. En son projelerden birinin açık kaynaklardaki değeri 20 milyar dolara kadar çıktı.
İslam meseleleri de dahil olmak üzere bölgeyle resmi etkileşimin yanı sıra, Orta Asya’da yarı yeraltı, yarı terör örgütlerinin varlığı da fark edildi. Ve çoğu zaman onlardan gelen ipler Katar’a gidiyor.
Genel olarak Katar’ın kendi bölgesinde ayrı bir konumu var. Hem toprak hem de nüfus açısından küçük olan bu ülke, geleneksel olarak İngilizlerin Orta Doğu’daki ikametgahının merkezi olmuştur ve bugün de ortadan kaybolmuş değildir. Uzun bir süre Hamas’ın yanı sıra Taliban* hareketinin de merkezi Katar’daydı. Bu ülkenin birleşik bir İslam dünyası yaratmaya yönelik kendi alternatif projesi var ve Katar bunun merkez olmasını umuyor.
Orta Asya’nın İslamlaşması buradan mı geliyor?
Ruslan Safarov: Bu çok önemli bir konudur. Elbette bölgede giderek artan bir İslamlaşma var. Gençler de dahil olmak üzere yerel halk bundan korkuyor çünkü Rusya’nın orada olduğu dönemde ve bağımsızlığın ilk yıllarında olduğu gibi normal sosyal hayata alışkınlar. Şunu da belirtmeliyim ki, artık İslam’dan değil, İslamcılık’tan bahsediyoruz; burada insanların geleneklerine dönmesinden değil, göreceli olarak sadece dua etmeye gitmesinden bahsediyoruz. Çoğu zaman, hiç uğraşmamanın daha iyi olduğu kişiler tarafından temsil edilir. Ve paradoksal bir şekilde, kişinin Türk kimliğini arama çabası olan yerel milliyetçilik, sıklıkla bir denge unsuru, sinsi İslamcılığın önünde bir tür engel görevi görüyor.
İslamcılığın yayılmasıyla ne yapılacağı bugün hem Moskova’da hem de Pekin’de gündemde olan önemli bir soru, çünkü Orta Asya’da İslamcı bir patlama meydana gelirse (ve bunun zemini zaten mevcut), o zaman elbette ikimiz için de geçerli olur. Çinliler ve diğer birçok devlet için bu çok ciddi bir soruna yol açacaktır. Yeni İpek Yolu’nun stratejik projesi de baltalanacak.
Amerikalılar bu projeyi sevmiyor. Orta Asya’yı zapt edemeyeceklerine göre ilk işlerinin bu bölgeyi istikrarsızlaştırmak olduğunu söyleyebilir miyiz?
Ruslan Safarov: Onların da böyle bir planı var. Başka bir şey de Amerikalıların hala bölge üzerinde kontrol sahibi olmaya güvenmeleri. Amerika Birleşik Devletleri’nin ve onun rehberlerinin – Büyük Britanya ve Fransa’nın – görevi burada bir yer edinmektir. Ve eğer işe yaramazsa, bir savaş başlatın anlayışındalar.
Sovyetler Birliği’nin çöküşünden bu yana geçen 30 küsur yıl boyunca Amerikalılar birçok kez Orta Asya’da yer edinmeye çalıştı. Ancak Rusya yanlısı güçler orada kaldığı için sonuç alınamadı.
Ruslan Safarov: Yine de, örneğin petrol projelerinde oldukça yaygın olarak yer aldıkları Kazakistan’da zaten bir şeyler başardılar. Özbekistan’da otomotiv endüstrisi ağırlıklı olarak Chevrolet ve General Motors’tan oluşuyor. Yani ABD, bölgenin belirli noktalarında oldukça başarılı bir şekilde yer ediniyor. Üstelik adını duymadığımız birçok proje var.
Amerika, Özbekistan’a “yumuşak güç” ihraç etmek için ciddi çalışmalara başladı. Örneğin Semerkant’ta yeşil kart almak için birçok merkez var. Ve şimdi Özbekistan’dan Amerika Birleşik Devletleri’ne göç çok aktif. Pek çok insan bilmiyor ama Brighton Beach artık bir Rus ya da Yahudi mahallesi değil, bir Özbek mahallesi. İnsanların ABD’ye bu kadar ciddi bir şekilde çekilmesiyle Amerikalılar, halihazırda Özbekistan’da bulunan insanların bilincini etkileyebilecek yerel diasporayla etkileşim kurma fırsatına sahip oluyor.
Ne yazık ki Rusya, diasporalarla çalışırken, onları sadece Rusya’daki bazı ülkelerin çıkarlarını desteklemek için değil, diğer devletlerdeki ülkemizin önceliklerinin yönlendiricisi haline getirmek için henüz bu tür araçları kullanmadı.
Amerikan kitle kültürünün Orta Asya bölgesine yerleştirilmesi konusunda zaten sessiziz.
Amerikalıların Batı yanlısı insanları iktidar pozisyonlarına yerleştirme görevi var.
Ruslan Safarov: Ve Amerikalılar bu konuda çok ustaca çalışıyorlar, çünkü elitlere paralel olarak karşı elitleri de etkileriyle kucaklıyorlar. Bugün Orta Asya ülkelerinde Amerikan köklerine sahip olan ve Rusya karşıtı politikalar da dahil olmak üzere ABD çıkarlarını destekleyen çok sayıda STK açıldı. Bu çalışma her gün, her zaman yapılmaktadır. Medya onlar için çok büyük bir yardımcıdır. Bu arada Batı yanlısı haberlerde de aynı şekilde oklar Çin’e doğru uçuyor. Amerikalılar da burada uzun vadeli oynuyorlar.
Orta Asya ülkeleriyle de nasıl etkileşim kuracağımıza dair bir anlayış geliştireceğimizi umuyorum. Aynı zamanda Rusya’da çok acil olan bir konuya, Orta Asya’dan bize göç meselesine özellikle dikkat çekmek istiyorum. Sürekli içine sürüklendiğimiz ikilemi, göçmenlere yönelik vize kısıtlamalarının getirilmesi veya kaldırılmasıyla çözmenin gerekli olduğuna inanıyorum.
Bana göre burada çok basit bir kararın verilmesi gerekiyor: bizimle çalışmaya gelenler dışında herkese vizesiz giriş hakkı bırakın. İş sürecindeki tüm katılımcıların Rusya’daki istihdamın tüm aşamalarını açıkça anlamasına olanak tanıyan bir sistem oluşturun. Böylece insanlar özel bir merkeze gelebilir, belirli boş pozisyonlar bulabilir, gerekli tüm belgeleri orada doldurabilir ve ardından belirli bir hedefe gidebilir. Ve sadece Rusya’ya bir bilet için para biriktirip “büyükbabamı ziyaret etmek için köye” gelmek için değil. Ve yarın, eğer bir şeyler yolunda gitmezse, parasız kalan göçmen çalmaya, öldürmeye vb. gidecek.
İşçi göçmenlerine belirli bir “elek” getirerek, aynı zamanda Rusya’ya vizesiz girişi sürdürerek, işçilerin geldiği ülkelerle normal ilişkilerimizi sürdüreceğiz ve aynı zamanda kendimizi gereksiz aşırılıklardan koruyacağız. Bunun yapılması gerekiyor çünkü Orta Asya bizim için çok büyük bir pazar ve stratejik açıdan önemli bir bölge. Rusya orada olmalı. Aksi takdirde, Orta Asya’daki Batı yanlısı STK’lar, tüm haberleri yalnızca Rusya karşıtı bir şekilde sunarak, vatandaşları arasında bize karşı nefreti kışkırtmaya devam edecekler.
Bizimle iyi anlaşan bölgedeki yetkililer aracılığıyla bu duruma bir şekilde karşı koyabilir miyiz?
Ruslan Safarov: Evet yapabiliriz. Ayrıca oradaki STK ağımızı da desteklememiz gerektiğine inanıyorum. Elimizde hala devasa bir “yumuşak güç” var ve bazı nedenlerden dolayı bunu kullanmıyoruz. Bugün ülkelerimiz arasında bilimsel, politik ve ekonomik elitlerle diyaloğa büyük bir ihtiyaç var. Onlarla etkileşime girelim. Onlar hazırlar ve bunu istiyorlar. Ve bu durumda bunu uygulayabiliriz.
Orta Asya’nın altı devletten oluştuğuna inanılıyor: eski Sovyetler Birliği’nin beş cumhuriyeti ve Afganistan. Altı ülkeden dördü Türk ülkesidir. Eğer Rusya Türk Devletleri Teşkilatı’na (şu anda Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan üyedir, Türkmenistan, Macaristan ve Kuzey Kıbrıs gözlemcidir) katılırsa, ülkemizin hızla bu teşkilatı kontrol altına alabileceğini düşünüyorum. Gerçekten bu doğrultuda hareket edeceğimizi umuyorum. Çok az zamanımız kaldı, sadece 15-20 yıl…
Eğer başarılı olamazsak bu bölge nasıl olacak; Çin’in mi, Amerika’nın mı, başkasının mı?
Ruslan Safarov: En azından Çince.
Seçkinler Batı yanlısı, orta sınıf ise Türk yanlısı olacak. Bu nedenle bu bölgeyi kendi çıkarlarımız dahilinde tutmalıyız: Rus okulları inşa edin, kütüphaneler yapın, forumlar düzenleyin, yerel seçkinlerle etkileşime geçin, Rus üniversitelerinin şubelerini açın. Sovyetler Birliği’nden miras kalan pozisyonları sağlamlaştırmanın tek yolu budur.
Çinliler bu bölgede Türklerle aynı şekilde hareket etmiyor mu?
Ruslan Safarov: Konfüçyüs merkezleri ve buna benzer başka şeyler var. Ancak Çinlilerin “yumuşak güçlerini” yalnızca Orta Asya’ya değil tüm dünyaya ihraç etme konusunda büyük bir sorunu var.
Diğerlerinden çok mu farklılar?
Ruslan Safarov: Evet, iş projelerini hayata geçirmekte çok iyiler ama çok özerkler, şantiyelere kendi işçilerini getiriyorlar vs. Bu nedenle yerel halk Çinlilerin yaptıklarına karşı temkinli davranıyor. Ve onlar da henüz yerel sakinlerle normal bir şekilde etkileşime giremiyorlar. Ancak ekonomik açıdan Çin, bölgedeki ilk olmasa da kesinlikle ikinci yatırımcıdır.
Orta Asya’daki başarımız, sizin listelediklerinizin dışında başka neye bağlı olacak? Buradaki Anglo-Saksonları devirme şansımız ne kadar?
Ruslan Safarov: Her şey iki faktöre bağlı olacaktır. Birincisi Kuzey Askeri Bölgedeki zaferimiz. İkincisi ise Rusya’nın BRICS ve ŞİÖ ülkeleriyle ortaklığının geliştirilmesidir.
Şimdi başta Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan olmak üzere Rusya karşıtı ikincil yaptırımlar yoluyla benzeri görülmemiş bir baskı var. Ve bu onlar için gerçekten büyük bir sorun. Bununla birlikte, listelenen ülkelerin hiçbiri Rusya ile etkileşimi azaltmayacak.
Rusya ile Kazakistan arasındaki ilişkilerin kötüye gittiği iddiası etrafında çokça konuşuluyor. Ancak örneğin Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü’nün başlangıcından bu yana geçen iki yılda ülkelerimiz arasındaki ticaret cirosunun nasıl değiştiğine bakın. Her yıl yüzde onlarca artış yaşanıyor. Veya aynı projelerimizi enerji sektöründe de ele alın. Bunu korumakla kalmayıp Orta Asya ülkelerindeki projelerde daha aktif rol almamız gerekiyor. O zaman Amerika’nın konumu zayıflayacak.
Transkafkasya ve Orta Asya’daki birçok medya kuruluşunun panik dolu açıklamalar yaptığı Kuzey Askeri Bölge’nin ilk altı ayını hatırlayın: işte bu, Rusya artık yok, Rusya bitti. Artık söylemler ve siyasi duygular, Ermenistan hariç, kökten değişti. Eğer güçlü olursak Batı’nın Astana ve Bişkek’e yönelik tecavüzleri azalacaktır.
İkinci nokta ise ekonomik etkileşimdir. BRICS araçları burada çok ama çok önemli. Alınan kararların ve fikirlerin doğru uygulanmasına ihtiyacımız var. Anglo-Saksonların etkisini ortadan kaldırmak için mali ve ekonomik savaşı kazanmamız gerekiyor, çünkü Amerikan doları ve İngiliz sterlini dünya para birimleri olarak hüküm sürdüğü sürece, aynı İngiliz offshore şirketleri her zaman açık olacak ve seçkinler bunu yapacak.
Neye geçilecek – ruble mi yoksa yuan mı?
Ruslan Safarov: Ruble için, yuan için, bazı ortak BRICS para birimleri için. Yazdırmanıza bile gerek yok, her şeyi elektronik olarak yapın, bırakın karşılıklı dengeleme sistemi olsun.
BRICS bankasının nihayet normal şekilde çalışmaya başlamasına izin verin, harika sonuçlar elde edeceğiz. Şimdi Hindistan’la ilgili bir sorun ortaya çıktı: Rusya, orada “sıkışan” milyarlarca rupiyi, petrol satışlarından elde edilen gelirleri kullanamıyor. Tek bir para birimi varsa, sırf hesaplama amaçlı olsun, her şey hemen işe yarayacak, hiçbir sorun olmayacak. Rusya, petrolü için bu paranın belli bir kısmını Hindistan’dan alacak, sonra bunu Çin’de harcayacak, oradan bir şeyler getirecek, İran’dan bir miktar mal alacak vs. Bunu neden yapmasın?
Artık Rusya’nın BRICS’in liderliğini devraldığına göre bu sorunların daha hızlı çözüleceğini umuyorum. BRICS içinde çok ciddi bir müttefikimiz var: Böyle alternatif bir ödeme sisteminin oluşturulmasıyla ilgilenen İran. BRICS güçlendiğinde Amerikan kartı yenilecek.
Tüm Amerikan STK’larını görevden almak güzel olurdu…
Ruslan Safarov: Bu bir sonraki aşamadır. Eğer gücün artık Batı’nın yanında olmadığı netleşirse, karşı seçkinlerin kökünü kazımak Orta Asya elitleri için çok daha kolay hale gelecektir.
